1. Dünýäniň gün energiýasy potensialynyň 40% -ine eýe bolan Afrika
Afrika köplenç “gyzgyn Afrika” diýilýär.Tutuş yklym ekwatoryň üstünden geçýär.Uzak möhletli ýagyş tokaý howasynyň sebitlerini (Günbatar Afrikadaky Gwineýa tokaýlary we Kongo basseýniniň köp bölegi) hasaba almasaň, onuň çölleri we savannah ýerleri dünýädäki iň uludyr.Bulut meýdanynda güneşli günler köp we gün şöhlesiniň wagty gaty uzyn.
Şolaryň arasynda Afrikanyň demirgazyk-gündogaryndaky Gündogar Sahara sebiti dünýädäki güneş rekordy bilen meşhurdyr.Sebitde gün şöhlesiniň ortaça ýyllyk dowamlylygy başdan geçirildi, ýylda takmynan 4300 sagat gün şöhlesi, günüň umumy dowamlylygynyň 97% -ine deňdir.Mundan başga-da, sebitde gün radiasiýasynyň ortaça ýyllyk ortaça derejesi (iň ýokary bahasy 220 kkal / sm²-den geçýär).
Pes giňişlikler Afrika yklymynda gün energiýasynyň ösmegi üçin ýene bir artykmaçlykdyr: köpüsi gün şöhlesiniň intensiwligi we intensiwligi tropiki sebitlerde ýerleşýär.Afrikanyň demirgazygynda, günortasynda we gündogarynda güneşli köp gurak we ýarym gurak ýerler bar, materigiň bäşden iki bölegi çöl, şonuň üçin güneşli howa hemişe diýen ýaly bar.
Bu geografiki we howa faktorlarynyň utgaşmasy Afrikanyň gün energiýasynyň ägirt uly potensialyna eýe bolmagynyň sebäbi.Şeýle uzak wagtlap ýagtylyk, bu yklymyň uly göwrümli set infrastrukturasy bolmazdan elektrik toguny ulanmagyna mümkinçilik berýär.
Şu ýylyň noýabr aýynyň başynda COP26-da ýolbaşçylar we howanyň gepleşikleri geçirilende, Afrikada gaýtadan dikeldilýän energiýa meselesi möhüm meseleleriň birine öwrüldi.Hakykatdanam, ýokarda belläp geçişimiz ýaly, Afrika gün energiýasy baýdyr.Yklymyň 85% -den gowragy 2000 kWt / (ýyl) aldy.Teoretiki gün energiýasy ätiýaçlygy ýylda 60 million TWt diýlip çaklanylýar, bu bolsa dünýäniň umumy mukdarynyň 40% -ini tutýar, emma sebitiň fotoelektrik energiýasy öndürilmegi dünýädäki umumy mukdaryň diňe 1% -ini tutýar.
Şonuň üçin Afrikanyň gün energiýasy çeşmelerini beýle sarp etmezlik üçin daşarky maýa goýumlaryny çekmek gaty möhümdir.Häzirki wagtda milliardlarça hususy we döwlet gaznasy Afrikada gün we beýleki dikeldilýän energiýa taslamalaryna maýa goýmaga taýyn.Afrika hökümetleri elektrik energiýasynyň bahasy, syýasaty we walýuta hökmünde jemlenip bilinjek käbir päsgelçilikleri ýok etmek üçin elinden gelenini etmeli.
2. Afrikada fotoelektrikleriň ösmegine päsgelçilikler
Igheokary baha
Afrika kompaniýalary dünýäde iň ýokary elektrik çykdajylaryny öz üstlerine alýarlar.Alty ýyl mundan ozal Pari Paris şertnamasyna gol çekileli bäri Afrika yklymynda energiýa garyndysynda gaýtadan dikeldilýän energiýanyň paýy saklanan ýeke-täk sebitdir.Halkara Energetika Guramasynyň (IEA) habaryna görä, materigiň elektrik öndürmekde gidroelektrik, gün we ýel energiýasynyň paýy henizem 20% -denem pes.Netijede, bu Afrikany çalt ösýän elektrik islegini kanagatlandyrmak üçin kömür, tebigy gaz we dizel ýaly gazylyp alynýan energiýa çeşmelerine has garaşly etdi.Şeýle-de bolsa, bu ýangyçlaryň bahasy soňky döwürde iki esse ýa-da üç esse ýokarlanyp, Afrikada energiýa kynçylyklaryna sebäp boldy.
Bu durnuksyz ösüş tendensiýasyny tersleşdirmek üçin Afrikanyň maksady pes uglerodly energiýa goýumlaryny ýylda azyndan 60 milliard ABŞ dollaryna çenli üç esse artdyrmak bolmaly.Bu maýa goýumlarynyň uly bölegi uly göwrümli peýdaly gün taslamalaryny maliýeleşdirmek üçin ulanylar.Sunöne gün energiýasyny öndürmek we hususy pudak üçin ammarlary has çalt ýerleşdirmek üçin maýa goýmak hem möhümdir.Afrika hökümetleri, gün energiýasy önümçiligine öz isleglerine görä maýa goýmagy aňsatlaşdyrmak üçin Günorta Afrikanyň we Müsüriň tejribelerinden we sapaklaryndan öwrenmeli.
O Syýasat päsgelçiligi
Gynansagam, Keniýa, Nigeriýa, Müsür, Günorta Afrika we ş.m.-den başga Afrika ýurtlarynyň köpüsinde energiýa ulanyjylaryna ýokardaky ýagdaýlarda gün energiýasyny hususy üpjün edijilerden satyn almak kanuny taýdan gadagan edilýär.Afrika ýurtlarynyň köpüsi üçin hususy potratçylar bilen gün maýa goýumlarynyň ýeke-täk warianty kärendesine ýa-da kärendesine bermekdir.Şeýle-de bolsa, bilşimiz ýaly, ulanyjynyň enjamlar üçin töleýän bu görnüşi, müşderiniň elektrik üpjünçiligi üçin töleýän dünýäde iň köp ulanylýan şertnama bilen deňeşdirilende iň oňat strategiýa däl.
Mundan başga-da, Afrikada gün maýa goýumlaryna päsgel berýän ikinji syýasat kadalaşdyryjy päsgelçilik, arassa ölçegiň bolmazlygydyr.Günorta Afrikany, Müsüri we beýleki birnäçe ýurtlary hasaba almasaň, afrikaly energiýa ulanyjylarynyň artykmaç elektrik energiýasyny monetizasiýa etmegi mümkin däl.Dünýäniň köp ýerinde energiýa sarp edijiler ýerli elektrik paýlaýyş kompaniýalary bilen baglaşylan arassa ölçeg şertnamalaryna esaslanyp elektrik öndürip bilerler.Bu, ýesir alýan elektrik stansiýasynyň elektrik öndürmek kuwwatynyň talapdan ýokary bolan döwürlerde, meselem, tehniki hyzmat ýa-da dynç alyş günlerinde energiýa ulanyjylarynyň artykmaç güýji ýerli elektrik kompaniýasyna “satyp” biljekdigini aňladýar.Arassa ölçegiň ýoklugy, energiýa sarp edijileriniň ulanylmaýan gün energiýasy üçin tölemelidigini aňladýar, bu bolsa gün maýa goýumlarynyň özüne çekijiligini ep-esli azaldar.
Gün maýa goýumlary üçin üçünji päsgelçilik, dizeliň bahasyna hökümet tarapyndan berilýän subsidiýalar.Bu hadysa öňküsinden az bolsa-da, daşary ýurt gün energiýasy maýa goýumlaryna täsir edýär.Mysal üçin, Müsürde we Nigeriýada dizeliň bahasy litr üçin 0,5-0,6 ABŞ dollary, bu ABŞ-da we Hytaýda bahanyň ýarysyna, Europeewropadaky bahanyň üçden birinden hem az.Şonuň üçin hökümet diňe gazylyp alynýan ýangyç subsidiýalaryny aýyrmak bilen gün taslamalarynyň bäsdeşlige ukyplydygyny üpjün edip biler.Aslynda bu ýurduň ykdysady meselesi.Ilatdaky garyplygy we garyp toparlary azaltmak has uly täsir edip biler.
Ur Walýuta meselesi
Netijede, walýuta hem möhüm mesele.Esasanam Afrika ýurtlary milliardlarça dollar daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmeli bolanda, walýuta meselesine üns berilmez.Daşary ýurt maýadarlary we alýanlar, adatça, walýuta töwekgelçiligini almak islemeýärler (ýerli walýutany ulanmak islemeýärler).Nigeriýa, Mozambik we Zimbabwe ýaly käbir walýuta bazarlarynda ABŞ-nyň dollaryna girmek gaty çäklendiriler.Aslynda, bu daşary ýurt maýa goýumlaryny aç-açan gadagan edýär.Şol sebäpli, gün maýadarlaryny özüne çekmek isleýän ýurtlar üçin suwuk walýuta bazary we durnukly we aç-açan walýuta syýasaty zerurdyr.
3. Afrikada gaýtadan dikeldilýän energiýanyň geljegi
Halkara Walýuta Gaznasynyň geçiren barlagyna görä, Afrikanyň ilatynyň 2018-nji ýylda 1 milliarddan 2050-nji ýylda 2 milliarddan köpelmegine garaşylýar. Beýleki tarapdan, elektrik energiýasyna bolan isleg hem her ýyl 3% ýokarlanar.Emma häzirki wagtda Afrikadaky esasy energiýa çeşmeleri-kömür, nebit we adaty biomassalar (agaç, kömür we gury dökün) daşky gurşawa we saglyga uly zyýan ýetirer.
Şeýle-de bolsa, täzelenip bilýän energiýa tehnologiýasynyň ösmegi bilen Afrika yklymynyň geografiki ýagdaýy, esasanam çykdajylaryň azalmagy bilen, geljekde Afrikada gaýtadan dikeldilýän energiýanyň ösmegi üçin uly mümkinçilikler döredilýär.
Aşakdaky suratda gaýtadan dikeldilýän energiýanyň dürli görnüşleriniň üýtgeýän çykdajylary görkezilýär.Iň möhüm üýtgeşiklik, 2010-njy ýyldan 2018-nji ýyla çenli gün fotowoltaik energiýa çykdajylarynyň düýpgöter peselmegi bolup durýar. Gün energiýasynyň elýeterliligini ýokarlandyrmakda yza galmak, çykdajylaryň ep-esli peselmegini başdan geçiren gury ýerde we deňizde ýel energiýasydyr.
Şeýle-de bolsa, ýel we gün energiýasynyň bäsdeşlik ukybynyň ýokarlanýandygyna garamazdan, gaýtadan dikeldilýän energiýanyň Afrikada ulanylmagy henizem dünýäniň köp böleginden yza galýar: 2018-nji ýylda gün we ýel energiýasy bilelikde Afrikanyň elektrik energiýasynyň 3% -ini emele getirdi. dünýäniň galan bölegi 7%.
Afrikada gaýtadan dikeldilýän energiýany, şol sanda fotowoltaikany, elektrik energiýasynyň bahasynyň ýokary bolmagy, syýasatdaky päsgelçilikler, walýuta problemalary we beýleki sebäpler sebäpli maýa goýum kynçylyklarynyň ýüze çykandygyny we ösüşiniň dowam edendigini görmek bolýar. pes derejeli basgançak.
Geljekde diňe bir gün energiýasy däl, eýsem gaýtadan dikeldilýän energiýany ösdürmegiň beýleki proseslerinde-de bu meseleler çözülmese, Afrika elmydama “diňe gymmat bahaly galyndy energiýasyny ulanmak we garyplyga düşmek” ýaly aýylganç töwerekde bolar.
Iş wagty: Noýabr-24-2021