Indi global mineral baýlyklary satyn almak kynlaşýar.Sebäbi elektrik ulaglary nebit ýaly adaty çeşmelerden has köp konsentrirlenen çeşmeleri ulanýarlar.Lityum we kobalt ätiýaçlyklary bolan ilkinji 3 ýurt dünýä baýlyklarynyň 80% töweregine gözegçilik edýär.Resurs ýurtlary çeşmeleri monopoliýa edip başladylar.Europeewropa, ABŞ we Japanaponiýa ýaly ýurtlar ýeterlik serişdeleri üpjün edip bilmediklerinden soň, karbonlaşdyrmak maksatlaryna ýetilip bilner.
Dekarbonizasiýa prosesini öňe sürmek üçin benzinli ulaglary elektrik ulaglary ýaly täze energiýa ulaglary bilen yzygiderli çalyşmaly we ýylylyk energiýasyny gaýtadan dikeldilýän energiýa öndüriji bilen çalyşmaly.Batareýa elektrodlary we hereketlendirijileri ýaly önümleri minerallardan bölüp bolmaz.2040-njy ýyla çenli litiýa bolan islegiň 2020-nji ýylyň 12,5 esse ýokarlanjakdygy we kobaltyň isleginiň 5,7 esse ýokarlanjakdygy çaklanylýar.Energiýa üpjünçilik zynjyrynyň ýaşyl bolmagy mineral islegiň ösmegine itergi berer.
Häzirki wagtda ähli mineral bahalar ýokarlanýar.Mysal hökmünde batareýalary öndürmekde ulanylýan litiý karbonady alyň.Oktýabr aýynyň ahyryna, senagat görkezijisi hökmünde Hytaýyň geleşik bahasy bir tonna 190,000 ýuana çenli ýokarlandy.Awgust aýynyň başy bilen deňeşdirilende, taryhdaky iň ýokary bahany täzeläp, 2 esse köpeldi.Esasy sebäbi önümçilik ýerleriniň deň däl paýlanmagydyr.Mysal hökmünde litiý alyň.Ilkinji üçlügiň hataryna girýän Awstraliýa, Çili we Hytaý dünýädäki litiý önümçiliginiň 88% -ini, Kongo Demokratik Respublikasy ýaly üç ýurduň dünýädäki paýynyň 77% -ini kobalt tutýar.
Adaty baýlyklaryň uzak möhletleýin ösüşinden soň önümçilik ýerleri barha köpeldi we nebit we tebigy gaz boýunça ilkinji 3 ýurduň paýy dünýädäki umumy paýyň 50% -indenem az.Emma Russiýada tebigy gaz bilen üpjünçiligiň peselmegi Europeewropada gazyň bahasynyň ýokarlanmagyna sebäp bolşy ýaly, adaty çeşmelerden üpjünçilik çäklendirmeleriniň töwekgelçiligi hem ýokarlanýar.Bu, esasanam, “baýlyk milletçiliginiň” meşhurlygyna getirýän önümçilik ýerleriniň has köp konsentrasiýasy bolan mineral baýlyklar üçin has dogrydyr.
Kobalt önümçiliginiň takmynan 70% -ine eýe bolan Kongo Demokratik Respublikasy, hytaý kompaniýalary bilen gol çekilen ösüş şertnamalaryna täzeden garamak meselesini ara alyp maslahatlaşmaga başlady.
Çili salgytlary ýokarlandyrmak baradaky kanun taslamasyna gözden geçirýär.Häzirki wagtda ýurtdaky işini giňeldýän iri magdançylyk kompaniýalaryndan 27% korporatiw salgyt we ýörite magdan salgyt tölemeli we hakyky salgyt stawkasy 40% töweregi.Çili indi gazylyp alynýan minerallar üçin bahasynyň 3% -inden täze salgyt barada pikir alyşýar we misiň bahasy bilen baglanyşykly salgyt stawkasyny girizmegi göz öňünde tutýar.Eger amala aşyrylsa, hakyky salgyt stawkasy 80% töweregi ýokarlanyp biler.
AlsoB sebit çeşmelerini ösdürmek we gaýtadan işlemek ulgamlaryny gurmak arkaly importa garaşlylygy azaltmagyň ýollaryny hem gözleýär.Elektrik ulag kompaniýasy Tesla Newada litiý ýataklaryny satyn aldy.
Çeşmeler ýetmezçiligi bolan Japanaponiýa içerki önümçilik üçin çözgüt tapyp bilmeýär.Satyn alyş kanallaryny giňeltmek üçin Europeewropa we ABŞ bilen hyzmatdaşlyk edip biljekdigi ýa-da ýokdugy esasy zat bolar.31-nji oktýabrda geçirilen COP26-dan soň parnik gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmak boýunça bäsdeşlik has ýitileşdi.Kimdir biri çeşme satyn almakda kynçylyklara duçar bolsa, hakykatdanam dünýä tarapyndan terk edilip bilner.
Iş wagty: Noýabr-22-2021